#یقین
#سوره‌ی_حجر
معنای کلمه‌ی یقین در آیه‌ی 99 سوره حجر
«وَ اعْبُدْ رَبَّکَ حَتَّى یَأْتِیَکَ الْیَقِینُ‏»
درباره‌ی کلمه‌ی یقین در این آیه، به طور کلی، دو نظر وجود دارد، برخی آن‌را به معنای مرگ دانسته‌اند و برخی نیز فنای فی‌الله معنا نموده‌اند. در این نوشتار به بیان اجمالی این دو نظر می‌پردازیم.
یقین به معنای فنای فی‌الله:
علاءالدوله سمنانی از جمله کسانی است که مرگ را تأویل یقین در این آیه می‌داند.. از نظر او، علم مجرد مطابق با واقع و نسبت به شریعت است، علم‌الیقین به آغاز مقام مکاشفه، عین‌الیقین به وسط مقام مکاشفه و حق‌الیقین نیز به انتهای مقام مکاشفه تعلق دارد. حقیقت حق‌الیقین نیز یقین مجرد است، زیرا «وَ اعْبُدْ رَبَّکَ حَتَّى یَأْتِیَکَ الْیَقِینُ‏» به قطب درجات مقام مکاشفه تعلق دارد و هرکه این مقام را درک کرد، هرچه بگوید، از تمام جهات مطابق واقع است. (سمنانی، 1383، ص346). بنابراین اگر وظایف شرعی را انجام ندهد یا به مریدی بگوید فلان عبادت را ترک کند، مطابق با واقع است و عقابی در پی ندارد.
یقین به معنای مرگ:
در بیشتر تفاسیر، یقین در این آیه به‌معنای مرگ است. برخی مفسران با تفسیر ابتدا و انتهای آیه به نتیجه‌ی بسیار ارزشمندی می‌رسند که نشان از تفکر عقلی آن‌ها دارد. از جمله: منظور آیه، سلوک در منهج تسلیم و اطاعت و قیام به لوازم عبودیت است. بنابراین معنای یقین، رسیدن اجل مرگ است که با فرا رسیدنش، غیب به شهادت و خبر به عیان تبدیل مى‏شود، (طباطبایی، 1417ق.، ج12، صص195-196).
از نظر ایشان، حقیقت عبودیت به‌بیان قرآن، عبودیتی است که در پی محبت به خدا انجام شود؛ بزرگ‌ترین سعادت و رستگاری برای محب و عاشق این است که محبوب از او راضی باشد و صرف ارضای نفس خویش عبودیت نیست. (طباطبایی، 1417ق.، ج9، ص339). بنابراین اگر سالک واصل عبادت را ترک کند، در برابر امر قطعی و مطلق خداوند، وَ اعْبُدْ رَبَّکَ، سر تسلیم فرود نیاورده است و از جرگه بندگی خارج شده است.
این مطلب بحث مفصلی است که به اختصار بیان شد. دوستان اگر تمایل داشتند درباره‌ی این موضوع بیشتر گفتگو کنیم.
منابع:
1-سمنانی، علاءالدوله (1383)، مصنفات فارسى سمنانى‏ (چاپ دوم)، تحقیق و تصحیح نجیب مایل هروى‏، تهران: علمى و فرهنگى‏
2-طباطبایی، محمدحسین (1417ق.)، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، قم: جامعه‌ی مدرسین.