#تفسیر آیه‌ی199 سوره‌ی اعراف
#قسمت_اول
«خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلینَ»
این آیه خطاب به پیامبر صلی‎الله‎علیه‎وآله است که خداوند در آن سه دستور اخلاقی را در مواجهه با مردم بیان می‎کند. از آن‎جایی‎که این دستورات در برخورد با مردم است، پس در حیطه‌ی اخلاق اجتماعی قرار می‎گیرد. البته باید ابتدا این فضایل در فرد نهادینه بشود که بعد در رفتار اجتماعی ظهور کند.
امام صادق علیه‌السلام درباره‌ی این آیه می‌فرماید «أمر اللّه نبیّه بمکارم الأخلاق و لیس فی القرآن آیة أجمع لمکارم الأخلاق منها» (تفسیر جوامع الجامع، ج1، ص491)؛ خداوند پیامبرش را به خوبی‌های اخلاق مأمور کرد و در قرآن آیه ‏اى جامع‌تر از این آیه در مورد مکارم اخلاق نیست.) این روایت ناظر به این مطلب است که در این آیه اصول اخلاقی مطابق با اصول قوای انسانی که عقل، غضب و شهوت است در سه قسمت بخشیدن دیگران، آمر به نیکی و اعراض از جاهلین خلاصه می‌شود که در پست‌های بعدی ان‌شاءالله این سه مبحث تبیین می‌گردد.

#کرامت_ذاتی_انسان در قرآن
یکی از ویژگی‎های منحصربه‎فرد انسان این است که خداوند اورا از نوعی کرامت و شرافت ذاتی برخوردار نموده و در قرآن چنین تعریف کرده است: «وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنی‌آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّیِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلى‏ کَثیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضیلاً» شاهد مثال در این آیه، دو کلمه‎ی کرّمنا و فضّلناست. پیش از این آیه، خداوند با یادآوری کمک و یاری خویش به انسان اورا مورد عتاب قرار می‎دهد و نعماتش را به رخ او می‎کشد. آیه‎ی مورد بحث با عتابی شدیدتر در کنار نعمت حمل و نقل و رزق و روزی پاک و طاهر، انسان را به دو صفت کرامت و برتری بر همه‎ی مخلوقات مزین می‎کند.
کرامت با تفضیل تفاوت دارد، در کرامت، خود شخص مطرح است و بزرگی و شرافت از آنِ خود شخص است و دیگران در این برتری قیاس نمی‎شوند. اما در تفضیل، شخص نعمتی دارد که دیگران آن نعمت را ندارند، او نسبت به دیگران از نوعی شرافت و برتری برخوردار است. کرامت انسان، با توجه به این آیه، ذاتی است، یعنی خداوند اورا نسبت به همه‎ی مخلوقاتش برتری داده است. مطابق این آیه‎ی شریفه و پیرو آیات پیش، انسان از دو نعمت حمل و نقل و روزی پاک و طاهر برخوردار است و خداوند با این دو روزی، اورا از دیگر .موجودات متمایز کرده است.
مقصود از تکریم در این آیه، اختصاص دادن انسان به عنایت و شرافت‌دادن به خصوصیتی است که در دیگران نباشد. تکریم معنایی است نفسی و در آن کاری به غیر نیست بلکه تنها شخص مورد تکریم است که دارای شرافتی و کرامتی می‌شود.
کرامت که از ریشه‌ی کرم به معنای شرافت ، عزت و سخاوت است، یکی از بزرگ‌ترین تفضلات خداوند به انسان است این کلمه هم درباره‌ی خدا و هم درباره‎ی انسان به‎کار می‌رود. کرم، اگر وصف خداوند باشد، منظور از آن احسان و نعمت آشکار خداست و اگر وصف انسان باشد، نام اخلاق و افعال پسندیده‌ی اوست که از او ظاهر می‌گردد.
کرامت در عالم خلقت یا ملکوتی و مربوط به عالم فرشتگان است و یا طبیعی است که به عالم نبات و حیوان مربوط می‌شود و یا ترکیبی از این دو می‎باشد. کرامت انسان از تلفیق طبیعت و فراطبیعت حاصل آمده که هم کرامت ملکوتی و هم کرامت طبیعی را شامل می‌شود.
بخش از این کرامت، ذاتی است یعنی خداوند انسان را به‌گونه‎ای آفریده که در مقایسه با برخی موجودات دیگر به‌لحاظ ساختمان وجودی، امکانات و مزایای بیشتری دارد. درواقع، ساختار امکاناتش بهتر شکل گرفته و بنابراین از دارایی و غنای بیشتری برخوردار است. این نوع از امکانات، محصول عنایت ویژه‌ی خداوند به همه‌ی انسان‌هاست و ااز اختیار او سرچشمه نمی‌گیرد. بنابراین محل فخرفروشی انسان به دیگر انسان‎ها نیست. این بیان در کلام حضرت حق نیز هویداست که می‌فرماید: «لقد خلقنا الانسان فی أحسن تقویم» و «ثم أنشأناه خلقاً آخر فتبارک الله احسن الخالقین» این دسته از آیات به کرامت تکوینی و ذاتی انسان دلالت دارد.
#کرامت_ذاتی
#انسان